Cholesterol heeft een slechte reputatie. Toch is dat onterecht, want je lichaam heeft cholesterol nodig voor veel taken in je lichaam.
Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof die in je lichaam wordt aangemaakt door je lever, darmen, bijnieren en geslachtshormonen. De rest, zo’n 25%, krijg je binnen via je voeding.
Taken cholesterol
Je lichaam heeft cholesterol o.a. nodig voor:
- De opbouw van je lichaamscellen, zoals celmembranen en zenuwvezels.
- De aanmaak van hormonen, zoals oestrogeen, progesteron, testosteron en cortisol.
- De aanmaak van gal, zodat je vetten kunt verteren.
- De opname van de vetoplosbare vitamines A, D, E en K.
Lipoproteïnen
Cholesterol is niet oplosbaar in water en dus ook niet in je bloed. Daar heeft je lichaam iets moois op bedacht, namelijk door cholesterol (lipide) te koppelen aan eiwit (proteïne). Hierdoor kan het wel getransporteerd worden door je lichaam. Dit worden lipoproteïnen genoemd. Je hebt vast wel eens gehoord van HDL (High Density Lipoproteïne) en LDL (Low Density Lipoproteïne).
Wat is het verschil tussen HDL en LDL?
HDL (High Density Lipoproteïne)
HDL wordt ook wel het goede cholesterol genoemd. HDL vervoert namelijk overtollig cholesterol uit je bloed terug naar je lever. In je lever wordt het overtollige cholesterol afgebroken en via je gal uitgescheiden.
LDL (Low Density Lipoproteïne)
LDL wordt ook wel het slechte cholesterol genoemd, omdat een teveel kan plakken aan de binnenkant van je vaten en hierdoor een vernauwing kan veroorzaken.
LDL vervoert cholesterol vanuit je lever via je bloed naar je lichaam en bloedvaten.
Naast cholesterol bevat je bloed nog meer bloedvetten, namelijk triglyceriden.
Wat zijn triglyceriden?
Triglyceriden zijn net als cholesterol vetachtige stoffen. Het verschil met cholesterol is dat triglyceriden door je lichaam niet als bouwstof, maar vooral als brandstof worden gebruikt. Je lever maakt extra triglyceriden aan als er veel snelle koolhydraten (glucose, fructose en zetmeel) en alcohol in je bloed zitten. Een overschot aan triglyceriden slaat je lichaam op als vetreserve.
Cholesterolwaarden
Je kunt je cholesterolgehalte met een bloedtest laten bepalen. Er wordt dan gekeken naar het totaal cholesterol, de cholesterolratio (de verhouding tussen het totaal cholesterol en het HDL cholesterol) en de LDL-, HDL- en triglyceridengehaltes.
Cardioloog dr. Janneke Wittekoek heeft een handig ezelsbruggetje bedacht, namelijk de cholesterolregel 5-3-1. Gezonde cholesterolwaarden zien er volgens haar zo uit:
Totaal cholesterol < 5 mmol/l
LDL < 3 mmol/l
HDL > 1 mmol/l
Triglyceriden < 2 mmol/l
Cholesterol ratio (LDL + HDL / HDL) < 5 mmol/l
Zo houd je grip op je cholesterol
- Eet gevarieerd met veel groente, fruit en voedingsvezels. Vervang verzadigd vet zoveel mogelijk door onverzadigd vet (noten, zaden, pitten, vette vis en plantaardige olie). Gebruik weinig zout en suiker. Drink 1,5-2 liter vocht per dag.
- Drink liever geen alcohol of anders maximaal 1 glas per dag.
- Drink met mate koffie (maximaal 4 per dag), waarvan niet meer dan 2-3 kopjes espresso of koffie van cups en niet meer dan 1 kopje gezet van uit een cafetière.
- Zorg voor voldoende beweging (elke dag minimaal 30 minuten)
- Voorkom veel stilzitten en beweeg (loop, sta) minimaal elk uur 5 minuten.
- Blijf op gewicht en streef naar een gezond BMI (< 25).
- Zorg voor voldoende ontspanning, herstelmomenten en slaap (8 uur).
- Gebruik indien nodig medicijnen om je cholesterol te verlagen.
Kortom houd je cholesterolwaarden op peil en verminder zo het risico op hart- en vaatziekten.
Bronnen:
- https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/cholesterol.aspx
- https://www.hartstichting.nl/risicofactoren/gids-cholesterol
- Healthy Heart, dr. Janneke Wittekoek en Prins van den Bergh
- Het vrouwenhart werkboek, dr. Janneke Wittekoek en Prins van den Bergh
